Adopteer een eikelmuis! Mogelijk zegt het u weinig, maar in Nederland hebben we een muizensoort die helaas grote onbekendheid geniet. Inderdaad, de eikelmuis (Eliomys quercinus), ook wel genoemd tuinslaper of fruitdiefje. En, of het nog niet erg genoeg is: uit de familie van de ‘slaapmuizen’. Wel drie heel verschillende namen die op verschillende zaken duiden. Dat dan weer wel. Trotse bewoner van Zuid-Limburg en aangrenzende gebieden in Duitsland en België. Helaas een soort die op de Rode Lijst in Nederland voorkomt. Namelijk als ‘ernstig bedreigd’ en in Nederland zelfs het meest bedreigde zoogdier. En dat is natuurlijk niet best. Ik heb beloofd hier aandacht aan te geven, net als alle andere aanwezigen op een symposium. Bij deze: u kent nu ook de eikelmuis.
Begin november was ik bij het genoemde symposium dat ging over Conservation Biology, georganiseerd door GaiaZoo in Kerkrade. Een interessante bijeenkomst waarbij veldbiologie, conservation biology en genetica de revue passeerden en de verhalen werden gepresenteerd door jonge onderzoekers in dit vakgebied. Zo waren er verhalen over, inderdaad, het fruitdiefje, maar ook over zonparkieten in Zuid-Amerika (Aratinga solstitialis, eveneens bedreigd volgens de Rode Lijst) en oehoes (in Nederland op de Rode Lijst). Over die eikelmuizen gesproken: dit jaar heeft de zoogdiervereniging een twintigtal van een zendertje voorzien. Door het volgen van de diertjes is men veel aan de weet gekomen: zo is nu bekend dat ze niet van nette, opgeruimde gebieden houden. We moeten het een beetje minder aanharken allemaal, want eikelmuizen kruipen graag weg bij gevaar. Open akkers en eentonige velden zijn een drama voor dit mooie diertje (denk eens aan de vele roofvogels die boven die open gebieden zweven). En dat geldt voor veel meer diersoorten.
De zonparkiet is een ander verhaal. Het zijn prachtige vogels en eveneens bedreigd. Honderdduizenden worden jaarlijks verhandeld vanwege verenpracht. Tel daar het afnemen van leefgebied bij op en het mag duidelijk zijn dat deze soort het zwaar heeft. GaiaZoo onderzoekt de vogelsoort op locatie in Zuid-Amerika (Guyana) en beheert een internationaal fokprogramma om te zorgen dat zij niet verdwijnt en binnen het programma genetisch divers en daarmee gezond blijft. Over bedreigde soorten gesproken: een uitstapje naar de internetpagina van de Rode Lijst is geen feest: in oktober werd daar bijvoorbeeld bekend gemaakt dat een derde van de Europese zweefvliegen met uitsterven bedreigd wordt. Conservation biology heeft hier geleerd dat we bijvoorbeeld oudere bomen in stand moeten houden vanwege de aanwezige holtes, afgevallen takken, sapstromen en andere ‘microhabitats’, dus plekken waar deze insecten graag verblijven en zich voeden. Zweefvliegen zijn uiterst belangrijk voor de bestuiving van planten en daarmee natuurlijk ook voor de biodiversiteit.
In deze dagen van klimaatproblematiek weten we allemaal dat de biodiversiteit afneemt. Wat er verdwijnt weten we niet eens precies, maar wel dat het veel is. Het is de reden dat dierentuinen aan conservation biology doen: soorten worden voor uitsterven behoed, en, we leren ook nog eens heel veel van de dieren die we op deze manier beschermen. Tijdschriften op dit gebied worden veel gelezen. We zien bij de tijdschriften Conservation Biology en Biological Conservation bijna een verdubbeling van de ‘impact factor’ sinds 2016. Die impact factor geeft aan hoe belangrijk een tijdschrift gevonden wordt in de wetenschap. En deze tijdschriften doen daarmee niet meer onder voor veel gelezen tijdschriften in de medische wetenschap.
Zonparkiet (foto GaiaZoo)
Bij de opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek van hogeschool Leiden zijn studenten momenteel aan het werk op een project in samenwerking met GaiaZoo. Door middel van moleculair-biologische technieken trachten zij te bepalen of we bij een bepaalde vogelsoort, de zwaangans (Anser cygnoides) te maken hebben met een wilde vorm of een gedomesticeerde vorm. Ook deze soort is bedreigd en komt voor op de Rode Lijst. Bij dit onderzoek komen moleculair-biologische technieken kijken zoals DNA-isolatie, PCR en DNA sequencing. Het is een mooi biologisch onderzoeksproject voor derdejaars studenten, en deze technieken worden evengoed gebruikt in de medische biologie. Zo werken studenten aan relevante problemen met een biologische vraagstelling, maar ze kunnen daarna nog net zo makkelijk terecht in een medisch vakgebied waar bijvoorbeeld DNA geïsoleerd wordt uit het bloed van een patiënt en waaruit vervolgens een genetische afwijking bepaald wordt. Het zwaangans project wordt in januari afgerond.
Ivo Horn (Picamed, 2022)
Foto's: GaiaZoo en Skyler Ewing
Bronnen
IUCN Red List of Threatened Species
The Society for Conservation Biology (wiley.com)
Ga op wereldreis in één dag - GaiaZOO
Biological Conservation | Journal | ScienceDirect.com by Elsevier
ADW: Aratinga solstitialis: INFORMATION (animaldiversity.org)
Add comment
Comments